Samen optrekken als christenen in deze wereld, geworteld in de liefde die God is: dat is de essentie van de oecumene. Oecumene begon al bij de eerste leerlingen, die gezonden werden om aan iedereen de blijde boodschap te vertellen (het Griekse oikoumenè betekent: de hele bewoonde wereld). Het hart van de oecumenische beweging is het gebed om eenheid, in navolging van het gebed van Jezus voor zijn leerlingen aan de vooravond van zijn lijden en sterven.
Jezus maakte geen statement over eenheid, gaf ook geen opdracht, maar bad tot de Vader om eenheid onder zijn volgelingen zoals de Vader en de Zoon één zijn. De eenheid van de christenen behoort tot de essentie van het christendom en is diep geworteld in het meest fundamentele dogma dat door heel de christenheid gedeeld wordt: dat van het geloof in de Drie-ene God: Vader, Zoon en Heilige Geest. Alleen samen en levend vanuit de liefdesrelatie die God zelf is kunnen christenen ten volle beleven dat zij het Lichaam van Christus zijn en dat ook vruchtbaar maken in deze wereld. Als teken van die liefde willen de kerken de eenheid zoeken en zo ook anderen inspireren tot toenadering en vrede.
Ik zend hen naar de wereld, zoals U Mij naar de wereld hebt gezonden. Ik heb mij geheiligd omwille van hen, zo zullen ook zij door de waarheid geheiligd zijn. Ik bid niet alleen voor hen, maar voor allen die door hun verkondiging in Mij geloven. Laat hen allen één zijn, Vader. Zoals U in Mij bent en Ik in U, laat hen zo ook in Ons zijn, opdat de wereld gelooft dat U Mij hebt gezonden. Ik heb hen laten delen in de grootheid die U Mij gegeven hebt, opdat zij één zijn zoals Wij: Ik in hen en U in Mij. Dan zullen zij volkomen één zijn en zal de wereld begrijpen dat U Mij hebt gezonden, en dat U hen liefhad zoals u Mij liefhad.
Johannes 17:18-23 NBV
Gelovigen en gemeenschappen zijn elkaar in 2000 jaar kerkgeschiedenis zo vaak uit het oog verloren en elkaar kwijtgeraakt onderweg. En dat gebeurt nog steeds. Maar ook wordt er veel gedaan om de eenheid onder christenen te herstellen: de oecumenische beweging. Zo spraken protestantse en orthodoxe kerken bij de stichting van de Wereldraad van Kerken in Amsterdam in 1948 de intentie uit om aan elkaars zijde te staan. Bij elkaar zijn was de eerste stap om naar elkaar te luisteren, elkaar te leren kennen en de verschillen te leren verdragen. Inmiddels hebben vele andere kerken zich hierbij aangesloten. Hoewel om verschillende reden geen formeel lid van de Wereldraad zelf is ook de Rooms-Katholieke Kerk inmiddels nauw betrokken. En de intentie is ook actiever geworden: van bij elkaar zijn in 1948 naar samen optrekken, samen op weg gaan tijdens de tiende assemblee in Busan in 2013. Dus ook in de oecumene zien we een trend naar synodaliteit: het samen op weg zijn.
Eenheid betekent geen uniformiteit, hoewel de neiging daartoe altijd wel aanwezig is. Niet in de laatste plaats in de Rooms-Katholieke Kerk. Toch is ook daar in de laatste decennia weer meer ruimte voor pluriformiteit en verscheidenheid: er zijn zo vele kwaliteiten, charisma’s, culturen en tradities die elkaar aanvullen. De bereidheid om de beperktheid van de eigen traditie te zien en de rijkdom van anderen is essentieel in de oecumenisch dialoog. Net als een basisvertrouwen dat een ander zich ook wil laten leiden door de Heilige Geest. Oecumene begint niet bij de grote dialogen, de samenwerkingsverbanden of de gezamenlijke statements. Het begint in het hart van elke christen, als zij of hij zich openstelt voor de andere volgelingen van Jezus. Dan laat een liefde voor de traditie waarin een gelovige staat zich verrijken met de gaven van andere christenen. Zo geven christenen samen vorm aan gebed, diaconie, theologie, catechese, liturgie, gemeenschapsvorming en maatschappelijke betrokkenheid. Zowel op officiële niveaus als in het leven van alledag.
“De weg naar de volledige eenheid van de christenen en de weg van de synodale bekering van de kerk zijn verbonden”
Paus Franciscus tijdens de aankondiging van TOGETHER, 15 januari 2023
De Katholieke Kerk heeft zich “onomkeerbaar” verbonden aan de oecumenische beweging tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965), bevestigde Paus Johannes Paulus II nog eens in zijn encycliek over de oecumene Ut Unum Sint (1995, “opdat zij allen één zijn,” naar dat gebed van Jezus in Johannes 17). De Katholieke Vereniging voor Oecumene wil dat uitgangspunt steeds weer onder de aandacht brengen in de eigen kerk en het contact met andere christenen en kerken vormgeven. TOGETHER is hiervoor een prachtige gelegenheid en we zijn blij met iedereen die tijdens dit evenement synodaliteit en oecumene meeviert en helpt groeien.
De Katholieke Vereniging voor Oecumene geeft het oecumenisch commitment van de Rooms-Katholieke Kerk vorm door binnen de eigen kerk te inspireren en kennis te verspreiden, en door interkerkelijke dialoog te faciliteren in activiteiten en publicaties. Deze reis past dus perfect bij wat wij willen doen! Meer weten over de vereniging? Zie www.oecumene.nl. Heb je vragen, suggesties voor activiteiten of wil je de samenwerking met de vereniging zoeken? Neem dan contact op met de coördinator, dr. Fokke Wouda via fokke.wouda@oecumene.nl.
Foto: Magnus Aronson/Wereldraad van Kerken, Oecumenisch gebed bij het bezoek van Paus Franciscus aan de Wereldraad van Kerken in Genève, 21 juni 2018